تغییرات عمقی برخی از فلزات سنگین در مهمترین لندفرمهای اطراف شهر اصفهان

چکیده تحقیقات نشان می دهد که تمرکز فعالیتهای صنعتی، کشاورزی و شهرنشینی باعث تجمع آلاینده های مختلف در خاک شده و در نهایت سبب ورود این ترکیبات به زنجیره غذایی انسان خواهد شد. یکی از مهمترین آلاینده های محیطی شناخته شده فلزات سنگین هستند که امروزه در اثر فعالیتهای صنعتی افزایش قابل توجهی پیدا کرده اند. تشخیص نوع و منشاء این عناصر از اهمیت ویژه ای برخوردار است. شهر اصفهان به عنوان یکی از بزرگترین مراکز صنعتی در ایران در معرض این آلودگی ها قرار دارد. در بررسیهای گذشته همواره تمامی فلزات سنگین موجود در خاک به آلودگی های صنعتی نسبت داده شده است. هدف اصلی در این تحقیق تفکیک فلزات سنگین با منشاء انسانی از مقادیر زمینه موجود فلزات سنگین در خاک برخی از لندفرمهای شهر اصفهان می باشد. به این منظور در هر لندفرم پروفیلهایی به عمق دو متر انتخاب و تمامی عمق خاک موجود از لحاظ غلظت این ترکیبات مورد بررسی قرار گرفت. سه روش مختلف عصاره گیری انجام شد و مقادیر شش عنصر سنگین سرب، کادمیوم، روی، مس، کبالت و نیکل به کمک دستگاه جذب اتمی تعیین گردید. نتایج حاصل نشان داد که به جز سرب و روی مقادیر افزایش غلظت فلزات سنگین ناشی از فعالیتهای انسانی بسیار ناچیز و قابل اغماض است و غلظتهای موجود در خاکهای عمق دو متری منطقه مورد مطالعه تفاوت چندانی با مقادیر تعیین شده در خاک سطحی ندارد. تمامی مقادیر فلزات سنگین بدست آمده در روشهای مختلف، غلظتی پایینتر از حدود استانداردهای این فلزات در کشورهای مختلف را دارا بوده و تنها افزایش غلظت در سطح خاک قابل مشاهده می باشد. تفاوت در بین لندفرمها بیانگر تفاوت در مواد مادری و میزان زمینه فلزات سنگین مورد بررسی در خاک می باشد. نتایج عصاره گیری مرحله ای نشان دهنده این است که بیشترین غلظت فلزات سنگین در جزء باقیمانده خاک وجود دارد و نمی توان آن را به فعالیتهای صنعتی انسان نسبت داد. ارتباط قوی میان آهک، ec و درصد رس خاک نشان دهنده تاثیرگذاری زیاد این عوامل در نگهداری و نیز تغییرات این فلزات در خاک منطقه می باشد. با توجه به رسوب فلزات سنگین در خاکهای آهکی مناطق خشک می توان این گونه استنباط کرد که اگرچه وجود کربنات زیاد همواره باعث مشکلات تغذیه ای برای گیاهان شده است، اما با تثبیت فلزات سنگین در خاک از تحرک و جابجایی آنها در خاک جلوگیری کرده و به این ترتیب از تاثیرات نامطلوب این ترکیبات در اثر ورود به زنجیره غذایی انسان تا حد زیادی می کاهد.